Trauma

Trauma: Meer dan alleen extreme gebeurtenissen. Ik heb er bij deze blog voor gekozen doorverwijzingen te geven naar een aantal boeken. Wil je meer weten over trauma dan raad ik deze zeker aan! 

 

Wat is trauma eigenlijk?

Trauma wordt vaak geassocieerd met heftige gebeurtenissen zoals een ernstig ongeluk, oorlog of fysiek geweld. Maar trauma is breder dan dat. Trauma ontstaat wanneer een ervaring overweldigend is voor het brein en het zenuwstelsel. Het is niet alleen de gebeurtenis zelf die bepaalt of iets traumatisch is, maar ook hoe iemand het ervaart en verwerkt.

Niet elk trauma ontstaat uit een levensbedreigende situatie. Een kwetsende opmerking van een ouder, langdurige emotionele verwaarlozing of het gevoel niet gezien te worden als kind kunnen even diepe sporen achterlaten als een auto-ongeluk. Dit wordt ook wel developmental trauma of complex trauma genoemd (Van der Kolk, 2014).

 

Hoe werkt trauma in ons brein?

Onze hersenen zijn constant bezig met het verwerken van ervaringen. Dit gebeurt in de hippocampus, het deel van de hersenen dat herinneringen ordent en opslaat. Maar wanneer een ervaring te heftig is, kan de hippocampus overweldigd raken. Hierdoor slaat de herinnering zich ongeordend en fragmentarisch op, vaak samen met intense emoties zoals angst of verdriet (Rothschild, 2000).

Daarnaast speelt de amygdala een belangrijke rol: dit is het alarmsysteem van ons brein. Bij een traumatische gebeurtenis wordt dit systeem overactief, waardoor het lichaam in een constante staat van waakzaamheid kan blijven hangen (Porges, 2011). Dit verklaart waarom sommige mensen schrikachtig blijven of heftige emoties ervaren bij bepaalde triggers, zelfs jaren later.

Trauma en herinneringen: de kracht van triggers. Onze zintuigen spelen een grote rol bij herinneringen. Een geur, een geluid of een bepaalde situatie kan ons onbewust terugbrengen naar een eerdere ervaring.

 

Voorbeeld:

Je gaat eten bij een vriendin die stamppot kookt. Je ruikt de geur en wordt plotseling teruggebracht naar je jeugd, waarin je oma vaak stamppot voor je maakte. Dit kan een warme, fijne herinnering oproepen. Maar het kan ook een golf van verdriet brengen als je je vervolgens herinnert dat je oma er niet meer is.

 

Dit proces gebeurt in een fractie van een seconde, vaak zonder dat we doorhebben welke denkstappen eraan voorafgingen. De ene herinnering roept de andere op en voor je het weet, voel je je emotioneel zonder precies te weten waarom.

Bij trauma werkt dit mechanisme op dezelfde manier, maar met een intensere impact. Stel dat iemand een ernstig auto-ongeluk heeft meegemaakt terwijl hij een appel at en pumps droeg. Jaren later kan deze persoon zonder problemen autorijden, maar kan hij geen appels meer eten en vermijdt hij het dragen van pumps. Het brein heeft onbewust deze elementen gekoppeld aan gevaar. Dit soort triggergedrag is een teken dat het trauma nog niet volledig is verwerkt.

 

Niet alle trauma’s zijn zichtbaar

Niet iedereen met trauma vertoont duidelijke symptomen. Sommige mensen functioneren ogenschijnlijk prima, maar vermijden onbewust bepaalde situaties die hen zouden confronteren met hun trauma. Dit kan zich uiten in perfectionisme, overmatig werken, constante spanning in het lichaam of een gevoel van emotionele afstand tot anderen.

 

Daarnaast kan langdurig onverwerkt trauma fysieke klachten veroorzaken, zoals:

• Chronische pijn (van der Kolk, 2014)
• Slaapproblemen
• Concentratieproblemen
• Angstaanvallen of paniekaanvallen
• Uitputting of burn-out-achtige klachten

Trauma zit niet alleen in je hoofd, het leeft door in je lichaam.

 

Wat kun je doen aan trauma?

Trauma verdwijnt niet vanzelf, maar het is wél te verwerken. Verschillende therapieën kunnen helpen, zoals:

• EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing), een bewezen effectieve methode om traumatische herinneringen opnieuw te verwerken (Shapiro, 2018).
• Bio-energetica / Lichaamswerk: een lichaamsgerichte benadering die helpt om vastzittende spanning los te laten (Levine, 2010).
• Cognitieve gedragstherapie (CGT), die helpt om belemmerende gedachten en patronen te doorbreken.

Lees meer over deze technieken bij Therapie technieken 

 

Daarnaast helpt het om bewust om te gaan met je eigen gevoelens en reacties. Dit kan door middel van meditatie, ademhalingsoefeningen of het actief opzoeken van veilige, ondersteunende relaties.

 

 

Trauma is niet altijd een groot, zichtbaar litteken. Het kan zich stilletjes nestelen in ons dagelijks leven, in de manier waarop we reageren, voelen en omgaan met de wereld om ons heen. Maar trauma is niet het einde van het verhaal. Met de juiste hulp en aandacht is herstel mogelijk.

Als je merkt dat bepaalde herinneringen, gevoelens of triggers je belemmeren in je dagelijks leven, weet dan dat je er niet alleen voor staat. Het erkennen van trauma is de eerste stap naar heling.

 

Bronnen (leestips):

• Levine, P. A. (2010). In an Unspoken Voice: How the Body Releases Trauma and Restores Goodness. North Atlantic Books.
• Porges, S. W. (2011). The Polyvagal Theory: Neurophysiological Foundations of Emotions, Attachment, Communication, and Self-Regulation. Norton & Company.
• Rothschild, B. (2000). The Body Remembers: The Psychophysiology of Trauma and Trauma Treatment. Norton & Company.
• Van der Kolk, B. (2014). The Body Keeps the Score: Brain, Mind, and Body in the Healing of Trauma. Penguin Books.